Obrazovni sistem svake države je najjači aparat u kreiranju i realizaciji državne politike i ideologije. Uprkos demokratskim i egalitarističkim nastojanjima Srbije, školski sistem je najbolji i eklektantan primjer da vlasti nisu odustale od svoje namjere marginalizacije i asimilacije Bošnjaka. Iako zakon predviđa da svi građani moraju biti ravnopravni u procesu obrazovanja, stvarnost pokazuje sliku grube diskriminacije.
U svim razredima osnovne škole u udžbeniku za muzičku kulturu primjetno je da su ponuđene tri kompozicije za pjevanje i slušanje:
1. Državna himna „Bože pravde“,
2. Himna Svetom Savi i
3. Himna škole.
Tekst državne himne glasi:
Bože pravde, ti što spase
od propasti do sad nas,
čuj i od sad naše glase
i od sad nam budi spas.
Moćnom rukom vodi, brani
budućnosti srpske brod,
Bože spasi, Bože hrani,
srpske zemlje, srpski rod!
Srbiju nam Bože brani,
moli ti se srpski rod!
Složi srpsku braću dragu
na svak dičan slavan rad,
sloga biće poraz vragu
a najjači srpstvu grad.
Nek na srpstva blista grani
bratske sloge zlatan plod,
Bože spasi, Bože hrani
srpske zemlje, srpski rod!
Srbiju nam Bože brani,
moli ti se srpski rod!
Iz mračnoga sinu groba
srpske krune novi sjaj,
nastalo je novo doba,
novu sreću Bože daj.
Srbiju nam Bože brani,
pet vekovne borbe plod,
Bože spasi, Bože hrani,
srpske zemlje, srpski rod.
Srbiju nam Bože brani,
moli ti se srpski rod.
Tekst svetosavske himne u vrijeme Kornelija Stankovića bio je nešto drugačiji od onog koji se danas pjeva. Tadašnji tekst je glasio ovako:
Skliknimo s ljubavlju, Svetitelju Savi,
Srpske crkve vrhovnoj, svešteničkoj glavi,
Tamo venci tamo slava, gde naš pastir vlada sada
Pojte mu Srbi, pesmu i utrojte.
Danas tekst svetosavske himne u cjelosti glasi:
Uskliknimo s ljubavlju
Svetitelju Savi,
Srpske crkve i škole
Svetiteljskoj glavi.
Tamo venci, tamo slava
Gde naš srpski pastir Sava.
Pojte mu, Srbi,
Pesmu i utrojte!
Blagorodna Srbijo,
Puna si ljubavi
Prema svome pastiru
Svetitelju Savi.
Celo Carstvo slavi slavu
Svoga oca Svetog Savu.
Pojte mu, Srbi,
Pesmu i utrojte
U dodatnoj literaturi za učenike, u udžbeniku pod nazivom „Sveti Sava princ i prosvetitelj”, objavljenom 2010. godine, na strani 111 stoji sljedeći tekst : „U XVI veku kult Svetoga Save čuvao je i dobar deo muslimana, možda još od svoje hrišćanske starine. Više stranih putnika, koji su tih vremena svraćali u Mileševo, beleže kako štuju mileševske kaluđere i dele im milostinju, kako kaluđeri žive od milostinje što im ponajviše pružaju Turci, koji Sveca osobito štuju i jako ga se boje. U Brankovićevom letopisu se priča koko je neki beg javio nadležnima u Turskoj da Turci veruju Svetom Savi i uzimaju znak krsta i pokrštavaju se.”
Od prvog do osmog razreda predmeta muzičkog vaspitanja ponuđene su kompozicije za pjevanje i slušanje.
Za prvi razred preporučene kompozicije za pjevanje, pored himni, između ostalog, su: dječje pjesme (17), didaktičke igre (13), pjesme čiji su autori djeca (5). Preporučene kompozicije za slušanje su: pjesme za djecu (9), domaći kompozitori (5).
Za drugi razred preporučene kompozicije za pjevanje su: dječje pjesme (16), didaktičke igre (7), pjesme koje su pisala djeca (4) i preporučene kompozicije za rad horova (20). Preporučene kompozicije za slušanje: pjesme za djecu (14), domaći kompozitori (6).
Za treći razred ponuđene su kompozicije za pjevanje: dječje pjesme (14), sviranje na Orfovim instrumentima (8), pjesme čiji su autori djeca (4) i preporučene kompozicije za rad horova (20). Također, u preporučenim kompozicijama za slušanje navodi se preko 10 kompozicija.
Za četvrti razred kompozicije za pjevanje su: dječje pjesme (15), za sviranje na Orfovim instrumentima (6), pjesme čiji su autori djeca (4) i preporučene kompozicije za rad horova (33). Pored kompozicija za pjevanje, za slušanje su ponuđene narodne pjesme i kola (6).
U udžbeniku muzičke kulture za peti razred ponuđene kompozicije za pjevanje su: dječje pjesme (6), pjesme čiji su autori djeca (3). Pored kompozicija za pjevanje, ponuđen je veći broj kompozicija za slušanje: domaći kompozitori (8).
Za šesti razred kompozicije za pjevanje su dječje pjesme (9). Pored kompozicija za pjevanje, ponuđen je veći broj kompozicija za slušanje: domaći kompozitori (9). U udžbeniku muzičke kulture za ovaj razred, tj. šesti, interesantno je spomenuti nekoliko stihova pjesme koja govori o djevojci srpske nacionalnosti:
Oj Srpkinjo budi orna
Kao što si uzorna,
Kaži nek s razglasi:
Šta te to krasi?
Za sedmi razred ponuđene su kompozicije za pjevanje i sviranje: narodna muzika (6), duhovne pjesme (7), pjesme iz balkanskih ratova i Prvog svjetskog rata (3), pjesme nacionalnih manjina:
1. Zeka – mađarska
2. Mala ptica – albanska
3. Rodile su trnjine – rusinska
4. Todoro, Todorke – bugarska
5. Crvena jabuka – slovačka
6. Čobančić – rumunska
7. Đelem, đelem – romska.
Preporučene kompozicije za rad hora: pjesme domaćih autora (30).
U udžbeniku za sedmi razred muzičke kulture se tretira pitanje istočno-pravoslavnog i zapadno-katoličkog pjevanja, kao i razvoj crkvene muzike. Potom su ponuđeni tekstovi crkvenih pjesama poput: Stihira sv. Savi, Svetosavski tropar, Božićni tropar, kao i Budi imja Gospode – izvod iz liturgije sv. Jovana Zlatoustog.
Za osmi razred ponuđene su kompozicije za pjevanje i sviranje: duhovne pjesme (7), pjesme iz balkanskih ratova i svetskog rata (3), pjesme nacionalnih manjina:
1. Zeka – mađarska
2. Mala ptica – albanska
3. Rodile su trnjine – rusinska
4. Todoro, Todorke – bugarska
5. Crvena jabuka – slovačka
6. Čobančić – rumunska
7. Đelem, đelem – romska
Ponuđene kompozicije za rad horova su: pjesme domaćih autora (31).
Među kompozicijama za pjevanje i slušanje u svim razredima nema nijednog autora iz bošnjačkog korpusa, niti teksta koji se odnosi na Bošnjake, mada u Zakonu o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja u 6. članu eksplicite stoji: „Građani Republike Srbije jednaki su u ostvarivanju prava na obrazovanje i vaspitanje, bez obzira na pol, rasu, nacionalnu, vjersku i jezičku pripadnost, socijalno i kulturno porijeklo, imovno stanje, uzrast, fizičku i psihičku konstituciju, smetnje u razvoju i invaliditet, političko opredjeljenje ili dugu ličnu osobinu.“
Tako deca, tj. učenici u tom periodu uzrasta, tu pojavu prihvataju kao nešto što je vrjednije od onog što se ne pominje, od njihovih bošnjačkih imena. Na taj način djeca gube sigurnost u sebe, u svoja obilježja, imena i sve što je bošnjačko.
Autor: prof. dr. hfz. Almir ef. Pramenković